Jaarverslag 2020 - Cursussen en bijeenkomsten
*Om de linken naar ve-nummers of Migratieweb te kunnen gebruiken, dient u ingelogd te zijn op Migratieweb. Heeft u geen toegang dan kunt u een hier een proefaccount aanvragen.
Het onderwijs
Stichting Migratierecht Nederland (SMN) faciliteert de overdracht van specialistische kennis aan advocaten en andere professionals in het vreemdelingenrecht door middel van cursussen en andere kennisbijeenkomsten. Door de vele contacten met zowel praktijkjuristen als academici weet SMN de kennisbehoeften in de praktijk en de voortschrijdende inzichten uit de wetenschap bij elkaar te brengen. De programmering van de onderwijsactiviteiten wordt ook gevoed vanuit de casus die aan de Vragendienst worden voorgelegd en de discussies in (de redacties van) Asiel- & Migrantenrecht en Jurisprudentie Vreemdelingenrecht. SMN is een door de Nederlandse Orde van Advocaten erkende opleidingsinstelling in het kader van de permanente opleiding (PO), onderhoud vakbekwaamheid.
Ontwikkelingen en resultaten in het afgelopen jaar
Eén live bijeenkomst
Het cursusjaar 2020 begon op 17 januari met een lezing door Sacha Prechal, Nederlandse rechter bij het Hof van Justitie van de EU, over de rol van het beginsel van effectieve rechtsbescherming in het Europees migratierecht. Zij ging in op een aantal belangrijke aspecten van de rechtspraak van het Hof van Justitie van de EU over dit beginsel. Aansluitend bespraken wetenschapper Kees Groenendijk en advocaat Corrien Ullersma de effectieve rechtsbescherming vanuit respectievelijk historisch perspectief en de Nederlandse rechtspraktijk. De bijeenkomst werd geleid door oud-directeur van SMN, Heleen de Jonge van Ellemeet. Bewerkingen van de presentaties zijn gepubliceerd in het oktobernummer (nr. 9*) van A&MR.
Locatie voor de lezing was De Nieuwe Liefde in Amsterdam. Het bleek de enige keer in 2020 te zijn dat sprekers en deelnemers lijfelijk bij elkaar konden komen.
Cursussen in coronatijd
Het cursusjaar 2020 is anders verlopen dan voorgaande jaren: vanwege de coronamaatregelen moesten vanaf half maart alle geplande cursussen op locatie geschrapt worden. In plaats daarvan wist SMN snel te schakelen en webinars en videocursussen-on-demand op te zetten. (Webinars zijn interactief van karakter; videocursussen-on-demand zijn opgenomen cursussen, ze zijn niet interactief, maar kunnen bekeken worden wanneer het uitkomt, zo nodig in delen.)
De snelle omschakeling naar digitaal onderwijs was mede mogelijk omdat de NOvA de eisen voor webinars in het voorjaar tijdelijk versoepelde. In augustus heeft de NOvA speciale accreditatie voor digitaal onderwijs verleend, waardoor SMN webinars en videocursussen structureel kon blijven geven. Conform de eisen van de NOvA bevatten de webinars en videocursussen een kennistoets en een deelnamecheck door het gebruik van codewoorden. Slechts na correcte beantwoording van de toetsvragen en het doorgeven van de juiste codewoorden werden PO-punten verstrekt.
De webinars werden via Zoom aangeboden, een gebruikersvriendelijke aanbieder, die wat betreft functionaliteit zeer betrouwbaar is. Enkele deelnemers uitten hun bezwaren over de veiligheid en privacy. Omdat het gebruik van Zoom zeer wijdverbreid is, Zoom de veiligheid verder heeft verbeterd en de overgang naar digitaal onderwijs laagdrempelig maakt, is vooralsnog gekozen hier gebruik van te maken. Opnames van alle webinars uit 2020 zijn op het YouTubekanaal van SMN geplaatst. Dit YouTubekanaal is niet publiek toegankelijk, alleen via een link is toegang voor bepaalde tijd mogelijk. De deelnemers konden de opname van het door hen gevolgde webinar na afloop nog een week bekijken. Aan het einde van het jaar is een aantal webinars uit het najaar als videocursus aangeboden.
Om de webinars zo interactief mogelijk te maken, kregen de deelnemers de gelegenheid rechtstreeks vragen te stellen en te discussiëren (schriftelijk vragen stellen via de chatfunctie was ook mogelijk) en werden technische hulpmiddelen als pollvragen en breakout-rooms gebruikt. Webinars van 4PO-punten werden in twee delen aangeboden, zodat de kennisverwerving effectief zou zijn. De leercurve in het gebruik van Zoom werd in de loop van het jaar duidelijk zichtbaar. De interactie werd soepeler, zowel de deelnemers als SMN raakten gewend aan digitale cursussen.
In verband met de coronacrisis verminderde de NOvA in 2020 het aantal door advocaten te volgen opleidingspunten met 50%. Dat betekende dat advocaten dit jaar 10 PO-punten in plaats van 20 PO-punten moesten halen, waarvan 5 PO-punten in plaats van 10 PO-punten voor het rechtsgebied waarvoor ze geregistreerd stonden. Het effect daarvan op de aantallen webinars en de aantallen deelnemers per webinar leek uiteindelijk niet significant: het aantal cursussen en bijeenkomsten was vrijwel gelijk, vergeleken met 2019, het totaal aantal (niet-unieke) deelnemers was in 2020 571, in 2019 waren dit er 486. Het aantal deelnemers per webinar of videocursus in 2020 was dus hoger dan bij de cursussen op locatie in 2019. Aan de digitale bijeenkomsten van de Werkgroep Rechtsbijstand in Vreemdelingenzaken deden echter minder personen mee: 124 in 2020 tegen 237 in 2019. Een verklaring hiervoor zou kunnen zijn dat een belangrijk aspect van WRV-bijeenkomsten de ontmoeting met vakgenoten is, wat digitaal niet goed mogelijk was. Het totaal aantal (niet-unieke) deelnemers aan alle cursussen en bijeenkomsten was in 2020 695, in 2019 waren het er 656.
Webinars en videocursussen-on-demand
Het totale aantal digitale cursussen in 2020 bedroeg 21: tien in het voorjaar en elf in het najaar. Alle webinars sloten aan bij de actualiteit en waren verdiepend van aard. Van de drie videocursussen kwam er één tot stand in samenwerking met Boom juridisch opleidingen. Voor een compleet overzicht, klik hier.
Het eerste webinar Marginale gevallen van vrij verkeer: mobiele EU-burgers en hun gezinsleden met als docent Jeremy Bierbach werd gratis aangeboden, als attentie voor de advocaten vreemdelingenrecht die de primaire doelgroep van SMN vormen. Ook waren er de webinars Openbare orde en inreisverbod door Aniel Pahladsingh en Marq Wijngaarden, en Actualiteiten gezinsmigratie door Tineke Strik en Barbara Wegelin. Hanneke van Eijken en Arend van Rosmalen verzorgden het interactieve webinar Nationaliteitsrecht na Tjebbes. Verder was er aandacht voor Kinderen in het migratierecht (door Corrien Ullersma en Suzan de Koogel), Medische verblijfsgronden en het tuchtrecht in vreemdelingenzaken (door Marjon Peeters, Johan ten Berg en Evert Bloemen), Bestuurs(proces)recht (door Marianne Wiersma en Taco Groenewegen), Visum kort verblijf (door Esther Schoneveld en Evelien Brouwer) en Actualiteiten jurisprudentie Hof van Justitie EU (door Helen Oosterom en Aniel Pahladsingh). Het webinar Actualiteiten vreemdelingenbewaring werd in 2020 vier keer gegeven door de vaste docenten Mirjam van Riel en Jim Waasdorp.
Behalve voor de onderwerpen van regulier migratierecht, was er ook aandacht voor asielonderwerpen. Angelina van Kampen en Lianne Hooijmans, beiden consulenten asiel bij VluchtelingenWerk Nederland, verzorgden het webinar Migratie in tijden van corona: gevolgen van de coronamaatregelen voor de asielprocedure. De webinars Beoordeling geloofwaardigheid in de asielprocedure werden door Karen Geertsema, Igna Oomen en Joost Haagsma gegeven. Flip Schüller en Germa Lourens gaven Actualiteiten amv’s in het asielrecht. De update over Europese ontwikkelingen op het gebied van grenzen, asiel en migratie die Tineke Strik gaf, was gericht op Europees beleid en werd goed gewaardeerd. Wil Eikelboom en Steffie van Lokven waren de docenten bij het webinar De Dublinverordening: actuele ontwikkelingen en procederen in de praktijk.
Naast webinars, bood SMN ook drie videocursussen-on-demand aan. In de videocursus Associatierecht EEG-Turkije gaf Helen Oosterom Staples inzicht in het juridisch kader van het associatierecht. Advocaten kregen hiermee een goede basis om zelfstandig aan de slag te gaan in dit lastige rechtsgebied en de rechten die hun cliënten aan het Associatierecht EEG-Turkije kunnen ontlenen, veilig te stellen. SMN werkte samen met Boom juridisch opleidingen bij de videocursus Handvest van de EU. Aniel Pahladsingh besprak hierin de mogelijkheden die het Handvest biedt in het asielrecht en het reguliere migratierecht. In december werd de opname van een van de webinars Actualiteiten vreemdelingenbewaring aangeboden als videocursus.
Vrijwel elke digitale cursus werd gegeven door een advocaat en een docent uit een andere juridische werkkring, onder meer de rechtspraak en de wetenschap. Docenten kwamen ook van de IND, Stichting Nidos, VluchtelingenWerk en de Raad voor de Kinderbescherming. Daarnaast werkten een arts en een antropoloog mee. Alle docenten hadden elk vanuit hun eigen beroepsperspectief inbreng, wat door de deelnemers gewaardeerd werd. De algemene waardering voor de webinars varieerde tussen een 7,7 en een 9,0.
SMN richt zich in haar cursussen primair op advocaten die gespecialiseerd zijn in het migratierecht, dit gold ook voor de webinars en videocursussen. Naast advocaten namen ook een aantal rechters deel en medewerkers van VluchtelingenWerk, Defence for Children, Stichting Nidos, de Raad voor de Kinderbescherming, het Juridisch Loket en de IND. De afzonderlijke webinars trokken tussen de twaalf en 34 deelnemers.
Pilot e-learning
De hierboven al genoemde videocursus-on-demand Handvest van de EU was de derde in de pilot van SMN in samenwerking met Boom juridisch opleidingen. SMN verzorgde daarbij de inhoud en de samenwerking met de docenten, en Boom de opname en distributie via hun website. De pilot is positief geëvalueerd waarna ideeën voor een voortzetting van de samenwerking zijn besproken. Deze zullen in 2021 geconcretiseerd worden.
Bijeenkomsten Werkgroep Rechtsbijstand in vreemdelingenzaken
De beide WRV-bijeenkomsten in 2020 zijn slachtoffer geworden van de coronapandemie. De WRV-webinars, die ervoor in de plaats kwamen, trokken minder deelnemers dan de WRV-bijeenkomsten in voorgaande jaren.
In de digitale voorjaarsbijeenkomst werd aandacht besteed aan actualiteiten en verdieping in het economisch migratierecht. Sprekers waren Pieter Krop en Tesseltje de Lange. Een dag later behandelden Corrien Ullersma en Hanneke van Eijken Europese actuele ontwikkelingen in de EU en nationaal.
De najaarseditie was wederom digitaal. In het eerste deel behandelden Dana Baldinger en Barbara Wegelin actuele Europese ontwikkelingen in het migratierecht en de gevolgen voor de Nederlandse rechtspraktijkontwikkelingen met een focus op nareis en bewijskwesties in zaken van gezinsmigratie.
Een dag later stond een paneldiscussie op het programma. Onderwerp was de stand van de sociale advocatuur in het reguliere migratierecht. Onder leiding van Ashley Terlouw discussieerde een panel met de deelnemers over de situatie waarin de sociale advocatuur in het reguliere migratierecht zich bevindt. De panelleden presenteerden stellingen over vergoedingen, samenwerking met de eerste lijn, eenpitters, gevolgen van een stelselwijziging voor kwetsbare cliënten en kwaliteitstoetsing. Deelnemers konden via zoom op de stellingen reageren. Het panel bestond uit Mies Westerveld (voormalig hoogleraar sociaal verzekeringsrecht en sociale rechtshulp, Universiteit van Amsterdam), Bernard de Leest (advocaat, portefeuillehouder Toegang gefinancierde rechtsbijstand en waarnemend algemeen deken NOvA), de advocaten Hilde van Asperen en Monique van der Mark en Sara Visbeek (senior juridisch medewerker, Juridisch Loket Amsterdam).
Werkgroep Rechtshulp aan Vluchtelingen
Ook de WRV-bijeenkomsten van VluchtelingenWerk Nederland konden dit jaar niet op locatie doorgaan. SMN is gevraagd de digitale bijeenkomsten in juli en november/december te begeleiden. VluchtelingenWerk nam daarbij de inhoudelijke kant van de organisatie op zich; de cursuscoördinator van SMN nam de webinaraspecten voor haar rekening en hostte de webinars.